Heel vaak erger ik mij aan het gebruik of misbruik van woorden. Een van die woorden is ‘macht’. Mandela en Assad, Merkel en Orban worden machthebbers genoemd. Maar hoe kun je de verzoeningspolitiek van Mandela en de vernielingspolitiek van Assad allebei als een uiting van macht beschouwen? Hoe kun je Merkels politiek van gastvrijheid en Orbans politiek van uitsluiting onder één noemer samenbrengen? De politiek van Mandela staat lijnrecht tegenover de politiek van Assad, de politiek van Merkel valt niet te rijmen met de politiek van Orban: elke vorm van politiek aanduiden als macht (of desnoods machtsmisbruik) wijst niet alleen op een slordig taalgebruik, maar ook op een gebrekkig begrip.

Als Assad erin slaagt Aleppo compleet van de kaart te vegen, toont hij dan hoe machtig hij is? Als ING een sociaal bloedbad aanricht, toont die bank dan hoe machtig zij is? Als bisschop Van Gheluwe jongetjes bepotelt en aanrandt, is hij dan door de macht gecorrumpeerd?

We moeten ophouden de terreur van een schrikbewind of de meedogenloosheid van heerszucht gelijk te schakelen met macht. Waar heerschappij in het spel is, staat macht buiten spel. En omgekeerd. Terreur en heerschappij zijn geen uiting van macht, ze zijn de tegenpool. We zijn de etymologie van het Nederlandse ‘macht’ vergeten, maar zowel het Latijnse ‘potestas’ als het Griekse ‘dunamis’ wijzen op een ‘kunnen’: macht maakt iets mogelijk, ze is een vermogen. ‘Divide et impera’ zeiden de Romeinen, ‘verdeel en heers’, maar macht verdeelt niet, ze wordt gedeeld en brengt zo mensen samen. Heerschappij verdeelt en versplintert, maar macht verenigt, geeft mensen een dynamiek en het gevoel dat ze iets kunnen, tot iets in staat zijn, iets vermogen. ‘Yes, we can!’ was het doodsimpele verkiezingsmotto van Barack Obama in 2008: samen kunnen we ons land vernieuwen, een nieuw elan geven, samen zijn we machtig.

In die zin corrumpeert macht dus niet. Macht overtuigt mensen en brengt ze in openlijke eensgezindheid samen. Heerszucht dwingt, eist gehoorzaamheid en legt een zwijgen op, precies wat bisschop Van Gheluwe wilde: een verborgen samenzwering met zijn misdienaars die natuurlijk alles geheim moesten houden. Terreur verwoest: maakt niet alleen mensen kapot, maar ook de wereld waarin ze leven, (zodat bijvoorbeeld rouwen om de doden onmogelijk wordt).

Volgens mij is dit niet alleen een kwestie van woorden, maar is het belangrijk dat we de verschillen tussen macht, heerschappij en terreur leren zien. De wereld veranderen doe je ook door op een andere manier over de wereld te spreken.