Florence en Edward ontmoeten elkaar toevallig op een verloren zomernamiddag in Oxford. Allebei wachten ze op hun diploma-uitreiking: zij heeft vioolstudies achter de rug, hij een master-opleiding in de geschiedenis. Ze bevinden zich op de drempel naar het zogenaamde echte leven, ze hebben hoge ambities – zij als eerste violiste in een kamermuziekensemble, hij als schrijver van historische werken over vergeten figuren – maar geen concrete plannen. Ze vallen voor elkaar, zij voor zijn vriendelijkheid, hij voor het merkwaardige samengaan in haar van doortastendheid en schroom. Ze trouwen en brengen hun eerste huwelijksnacht door vlakbij het uitgestrekte kiezelstrand van Dorset.

Geboren in de eerste oorlogsmaanden, komt het eerste hoogtepunt van hun leven in het begin van de jaren zestig. De seksuele revolutie is nog niet meer dan een verre droom. Naar de voltrekking van hun huwelijk, door Florence omschreven als ‘de verstrengeling van hun vlees’, hebben ze uitgekeken in een onontwarbare mengeling van vrees, afkeer, nieuwsgierigheid en verlangen. De avond sluit evenwel niet naadloos aan bij hun verwachtingen en hun beider reactie naderhand verergert de zaken alleen maar.

Met een genadeloos oog voor detail ontleedt Ian McEwan hoe vernietigend schaamte op het menselijk samenzijn kan inwerken. Met schaamte vooruitlopen op een daad in de toekomst staat gelijk aan geprogrammeerd falen, met schaamte terugkomen op een daad uit het verleden aan onverzoenlijkheid. En het duurt jaren vooraleer die diepe schaamte wordt overwonnen en het besef toegelaten wordt dat een andere uitkomst mogelijk was geweest.

Tragisch is de pijn waarmee Florence dertig jaar na datum, als ze een succesvolle violiste geworden is, toegeeft dat ze in haar leven eigenlijk maar van één man gehouden heeft. Tragisch de pijn waarmee Edward, die dertig jaar lang de mislukkingen heeft opgestapeld, toegeeft dat zijn leven er helemaal anders zou uitgezien hebben met Florence aan zijn zijde. Veel is aan een troosteloos einde gekomen daar aan het onmetelijke kiezelstrand in het vale licht van de maan. Blijven de treurige herinnering aan wat had kunnen zijn en het bittere besef dat één woord had kunnen volstaan om de dramatische gebeurtenis te doen keren.

Ian McEwan, Aan Chesil Beach. Amsterdam, De Harmonie, 2007, 153p.