Het leven van homo sapiens gaat onder vraagtekens gebukt. In één van die vraagtekens zit de vraag ‘hoe te leven?’ verscholen. Aan die vraag ontspringen de antieke en de moderne wijsbegeerte, de geschriften van het hindoeïsme en het jodendom, en de meditaties van Boeddha. Al deze bespiegelingen stoten op dezelfde valstrik: de vraag naar het echte leven verspert het echte leven.
Deze onuitroeibare weer vormt de onmogelijke plaats waar de personages uit Een andere zee trachten te wonen. Claudio Magris baseert zijn roman op waar gebeurde feiten uit het leven van twee graecofielen en filosofen, Carlo Michelstaedter en Enrico Mreule, die in het begin van de twintigste eeuw opgroeiden in de Italiaanse uithoek van de Dubbelmonarchie Oostenrijk-Hongarije. Ze vormen een studiegroep waarin de klassieke Griekse en Indische teksten gelezen worden, maar ook moderne auteurs als Hendrik Ibsen en Arthur Schopenhauer. Carlo behaalt een doctoraat in de filosofie, Enrico besluit om als gaucho door Patagonië te gaan zwerven. Beiden zoeken naar het volle leven, naar een leven in de rust van het Zijn.
Wat staat deze getalenteerde jongeren in de weg? Is het de ondergang van de Dubbelmonarchie, die na de Eerste Wereldoorlog in talloze naties uiteenvalt, of de wrede terreur van het nazisme die in de shoah culmineert, of de meedogenloze strijd binnen de communistische beweging tussen Stalin-gezinden en Tito-gezinden? Waar vinden ze de rust en de kalmte van de zee waarin niets een teken achterlaat?
De roman van Magris ademt een melancholisch verlies dat zich uit in prachtige natuurbeschrijvingen van het licht aan zee en in verrassende bespiegelingen over ‘de nietigheid van de dingen, die steeds de neiging vertonen al tot het verleden te behoren’. De eerste zin zet onmiddellijk de toon: ‘De schoolbanken waren zo ordelijk en eender als de bladen van de kalender aan de muur, die elke dag met een zacht geritsel onder de hand van de amanuensis verdwenen, en als de grijze wanden, van een grijs waarvan je niet wist of het een kleur was of het verbleekte restant van een onbestemde, teloorgegane kleur.’ In Een andere zee mengt de acribie van de classicus zich met de nostalgie van de balling.
Claudio Magris, Een andere zee. Amsterdam, Bert Bakker, 1992, 88p.