filosoof – essayist
Liefde en het besef
van liefde daartussen bouwen
mensen een warmende woonplaats
en sprekende zeggen ze: liefste
open je ogen nu langzaam en eet
ik heb het licht voor je aangesneden
of: open je ogen niet drink nu het donker
ik heb de nacht voor je omgekocht
want liefde en het besef
van liefde daaraan ontsteken
ogen en stemmen hun licht
daarin ontbloeien de lippen
daaruit ontstaat het gedicht
U hebt Marc Overmars geschorst. Begrijpelijk, want mensen onophoudelijk lastig vallen met whatsapp-berichten en dickpics is onbetamelijk. Of dat schunnig gedrag iets over het voetbal zegt, betwijfel ik.
Nu we het daar toch over hebben… U lijkt bezorgd om het imago en het aanzien van het voetbal. Misschien moet u eens nadenken over de gigantische geldbedragen die in het voetbal circuleren. Ik vind het namelijk abominabel en onbetamelijk dat sjotters in een week tijd meer verdienen dan de hard werkende jan modaal in een jaar. Die systematische verafgoding van het geld zegt wel iets over het voetbal.
Ter overweging…
De vraag ‘waarom?’ is zowel een filosofische als een wetenschappelijke vraag. Ze ligt ten grondslag aan de filosofie, ze is bij wijze van spreken mijn thuisbasis.
Mijn kleinzoon Otis, intussen bijna drieënhalf, zit in zijn waarom-fase.
‘Opa, waarom draagt een brandweerman een helm?’
‘Om zich te beschermen tegen het vuur…’
‘Waarom is die helm rood?’
‘Dat weet ik niet.’
‘Opa, waarom hangt die beer vast aan de brommer?’
‘Omdat hij graag met de brommer rijdt…’
‘Waarom vindt hij dat leuk?’
‘Dat weet ik niet.’
‘Opa, wat is er eigenlijk dat je wel weet?’
Kwestie van de puntjes op de i te zetten…
Op een druilerige februaridag in het sombere naoorlogse Londen beslissen twee jonge vrouwen die de verveling en de eenzaamheid van hun kinderloos huwelijk beu zijn, om de maand april door te brengen in een middeleeuws kasteel aan de Italiaanse kust. Ze zoeken nog twee andere reislustigen om de kosten te delen en te drukken, zodat ze met zijn vieren naar het zonnige zuiden vertrekken: de uitbundige, onbevangen Lotty Wilkins, de gekwelde, religieus bewogen Rose Arbuthnot, de afstandelijke aristocrate lady Charlotte Dester, en de strenge, in het verleden levende mevrouw Fisher. Hoezeer ze zowel karakterieel als maatschappelijk ook van elkaar verschillen, het prachtig ingerichte kasteel, het mooie weer, het heerlijke uitzicht op een baai van de Tyrreense zee, de weelderige bloementuin brengen hen in verstandhouding en genegenheid bij elkaar. Weinig blijkt zo aanstekelijk als een verrukkelijke omgeving en mensen die het goed met elkaar voor hebben en bereid zijn om hun vooroordelen opzij te schuiven. Het prullerige, alledaagse gedoe, de onbenullige zorgen, de stijve omgangsvormen worden vergeten en maken plaats voor een blije kennismaking.
This is a feel-good novel die door de uitnodigende stijl, de alomtegenwoordige fijnzinnige humor en de rake observaties over liefdeloosheid en gemis niet ten prooi valt aan een al te melige sentimentaliteit. De lectuur van dit boek staat in deze regenachtige winterdagen gelijk met een gedroomde vakantie in het kleurige en geurige Toscane. De betovering begint zodra je de omslag ziet.
Elizabeth von Arnim, De betovering van april. Signatuur, 2023, 280p.
(The Enchanted April, 1922)
Maar laat iemand
Mij de geurige beker reiken,
Vol donker licht,
Opdat ik rust vind.
Het is niet goed
Nergens in de ziel sterfelijke
Gedachten te koesteren. Maar goed is
Een gesprek recht uit het hart,
Veel te horen over liefderijke dagen
En daden van weleer.
Es reiche aber,
Des dunklen Lichtes voll,
Mir einer den duftenden Becher,
Damit ich ruhen möge.
Nicht ist es gut,
Seellos von sterblichen
Gedanken zu seyn. Doch gut
Ist ein Gespräch und zu sagen
Des Herzens Meinung, zu hören viel
Von Tagen der Lieb‘,
Und Thaten, welche geschehen.
Uit: Friedrich Hölderlin, Andenken (1803).
In de Turkse competitie heeft de voorzitter van een voetbalclub een scheidsrechter in mekaar geslagen en daarbij diens oogkas gebroken. Dat is een spijtig incident, want Turkije wil volgend jaar het Europees Kampioenschap organiseren en moet dus kost wat kost negatieve publiciteit mijden.
Zo lossen wij dat vandaag op. We hebben het niet meer over het immorele of het kwaad, maar over imagoschade. Na de dodelijke terreuraanslagen in Brussel werd er ook gezegd dat die schadelijk waren voor het imago van onze hoofdstad. Tegelijk verkondigen we dat negatieve reclame niet bestaat. Het ergste wat ons kan overkomen, is dat er over ons niet gesproken wordt. O tempora…
Alsof ze zich verzetten tegen het bestaan als vlok,
alsof ze de grond niet willen raken,
alsof ze niet willen vallen en alleen in de lucht willen dansen als pluisjes in het licht,
zijgen de sneeuwkorrels neer op de naakte lindetakken, de verdorde hortensiabollen, de gekrulde ligusterblaadjes
en schrijven er een streepje poëzie,
een wit vers,
een rijm
Daar gaan we weer. ‘De kiezer heeft altijd gelijk.’
Neen. De kiezer heeft niet altijd gelijk. Wat de kiezer beslist heeft, moet worden uitgevoerd. Dat is de wet van de democratie. Maar vaak heeft de kiezer geen gelijk, vaak heeft de kiezer een domme stem uitgebracht. Voorbeelden genoeg: Duitsland 1933, VS 2016 – om er slechts twee te noemen.
En ja, de kiezer voelt zich vaak niet erkend. Maar die kiezer die beweert geen gehoor te vinden, brengt dan vaak een stem uit die enkel voortkomt uit een anti-institutionele rancune. En dat is nefast.
Of de kiezer op zoek naar erkenning geeft zijn stem aan een narcist. Want iedereen weet: bij een narcist vind je gehoor.
Wandelend langs de vijver van de Parkabdij, door de dreef met platanen en beuken, zie ik wat ik net bij Olga Tokarczuk gelezen heb:
Het festijn van het vallen heeft een aanvang genomen, alsof de nabijheid van de dood in al deze bomen voorraden ongewone energie vrijmaakt die, in plaats van het leven in stand te houden, ze in staat stelt het sterven te vieren.
(Empusion. De Geus, 2023, p. 45)
In de Sint-Pieterskerk van Leuven zaten vele tientallen mensen om te luisteren naar de muziek van Guillaume Du Fay, een tijdgenoot van Dieric Bouts. Tussen de witstille spitsbogen weerklonk minutenlang Kyrie eleison, de bede om erbarmen.
Weinigen spreken die woorden nog uit. Weinigen durven nog uiting geven aan ’s mensen hulpeloosheid en reddeloosheid. We geloven niet meer in de Heer die zich over ons zou erbarmen, en zijn daarom de mening toegedaan dat wij geen nood hebben aan erbarmen. We hebben het erbarmen in de ban gedaan, we achten ons boven elke hulpeloosheid verheven en zijn terecht gekomen in een wereld die kapot gaat aan de zelfverheerlijking. Geen pijnlijker voorbeeld dan de landstreek waar de parabel over het erbarmen ontstaan is…
Misschien is dat het meest erbarmelijke dat we het erbarmen kwijt gespeeld zijn. Met het geloof in erbarmen hebben we het geloof in elkaar verloren. Wat, als de eerste stap naar vrede de erkenning van ’s mensen reddeloosheid inhoudt?