In de jaren dertig van de vorige eeuw schreef Bertolt Brecht een gedicht, getiteld ‘An die Nachgeborenen’ / ‘Aan wie na ons komen’.

Het opent met de beroemde lijn:

‘Wirklich, ich lebe in finsteren Zeiten!’

‘Werkelijk, ik leef in duistere tijden!’

 

‘Der Lachende hat die furchtbare Nachricht nur noch nicht empfangen.’

‘Wie lacht, heeft het vreselijke nieuws alleen nog niet gehoord.’

 

Het eindigt als volgt:

 

‘Ihr, die ihr auftauchen werdet aus der Flut

In der wir untergegangen sind

Gedenkt

Wenn ihr von unsern Schwächen sprecht

Auch der finsteren Zeit

Der ihr entronnen seid.

 

Dabei wissen wir ja:

Auch der Hass gegen die Niedrigkeit

Verzerrt die Züge.

Auch der Zorn über das Unrecht

Macht die Stimme heiser. Ach, wir

Die wir den Boden bereiten wollten für Freundlichkeit

Konnten selber nicht freundlich sein.

 

Ihr aber, wenn es soweit sein wird

Dass der Mensch dem Menschen ein Helfer ist

Gedenkt unser

Mit Nachsicht.’

 

‘Jullie, die opduiken zult uit de vloed

Waarin wij zijn ondergegaan

Gedenk

Als jullie van onze zwakheid spreken

Ook de duistere tijd

Die jullie ontkomen zijn.

 

Wij weten toch:

Ook de haat tegen laagheid

Verwringt het gezicht.

Ook de toorn tegen onrecht

Maakt de stem schor. Ach, wij

Die het terrein wilden effenen voor vriendelijkheid

Konden zelf niet vriendelijk zijn.

 

Jullie echter, als het zover zal zijn

Dat de mens voor de mens een helper is

Gedenk ons

Welwillend.’