Dat de (links-)liberaal Bart Somers nu de voogdijminister is van het Hannah Arendt Instituut, zegt niets over de politieke theorie van Hannah Arendt. Zij hoort niemand toe. Ze is links noch rechts, liberaal noch socialist, conservatief noch progressief. Daarom allicht is de controverse rond haar denken nooit ver weg.

Als ze in 1933 door de nazi’s bij de ‘volbloed Joden’ geklasseerd wordt, ontvlucht ze Duitsland, maar in haar na de oorlog gepubliceerde boek The Origins of Totalitarianism wijst ze op de grote gelijkenissen tussen het nazisme en het stalinisme. Door beide totalitaire regimes werden vernietigingskampen opgericht waarin miljoenen mensen om het leven gekomen zijn. Er is niet alleen ‘Auschwitz’, er is ook ‘Kolyma’.

Hoewel ze ‘volbloed Joods’ is, beklemtoont ze dat in de Duitse kampen niet alleen Joden vermoord zijn. Dat is de betekenis van terreur: dat niemand zich veilig kan voelen.

En hoewel ze van oordeel is dat Joden recht hebben op een thuisland, vindt ze het Joodse Israël een gigantische mislukking.

En hoewel ze de Duitse volkerenmoord een van de grootste misdaden uit de geschiedenis noemt, ziet ze in Adolf Eichmann geen monster. Het diabolische kwaad is volgens haar gepleegd door een hansworst, een gedachteloze nul, een nobody. Ze wijst erop dat het ergste kwaad misschien wel gepleegd wordt door banale ja-knikkers.

En hoewel ze haar tweede vaderland, de VS, omarmt en de founding fathers bewondert, gruwt ze van wat in de jaren zestig in Zuidoost-Azië gebeurt: de oorlog van ‘het machtigste land ter wereld’ zinkt weg in een moeras van leugens – leugens die de leugenaar merkwaardig genoeg alleen maar schade hebben toegebracht.

En ze weet dat de VS getekend zijn door de open wonde van het racisme. En daarom pleit ze voor een nieuw recht: het recht om rechten te hebben, dat wil zeggen: het recht om niet uitgesloten te worden. Want dat is volgens haar politiek: de mogelijkheid uitsluiten dat iemand uitgesloten wordt. Politiek is  mensen betrekken bij een op wetten gebaseerde samenleving.

Zoals Socrates tweeduizendvierhonderd jaar geleden is Arendt een horzel in de pels van de samenleving. Socrates is ter dood veroordeeld, maar zijn gedachten zijn springlevend. En of de dood van Socrates de stad Athene ten goede gekomen is?